Wirusowe zapalenie wątroby typu C

Spis treści

1. Przyczyny wzw typu C
2. Patofizjologia wzw typu C
3. Objawy ostrego zapalenia wątroby typu C
4. Powikłania wzw typu C
5. Rozpoznanie wzw typu C
6. Profilaktyka wzw typu C
7. Leczenie wzw typu C

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (hepatitis C, wzw C) jest chorobą zakaźną cechującą się rozlanym, nieropnym uszkodzeniem wątroby, spowodowaną zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Wyróżnia się 6 genotypów wirusa i kilkanaście podtypów z których najbardziej rozpowszechniony jest podtyp 1a będący przyczyną około 60% wszystkich zachorowań.

Nosicielstwo wirusa stwierdza się u ponad 80% zakażonych a u 40-90% chorych choroba przechodzi w stan przewlekły. HCV jest wirusem powiązanym z pierwotnym rakiem wątroby, którego powstanie jest związane z poprzedzającym rozwojem marskości wątroby.

Przyczyny wzw typu C

Zakażenie szerzy się:

• przez przetoczenia krwi i produkty krwiopochodne
• w wyniku naruszenia ciągłości tkanek w związku z zabiegami medycznymi
• w czasie hemodializ
• okołoporodowo w czasie porodu
• drogą seksualną
• drogą nieznaną tzw. sporadyczne wzw typu C

Do grup ryzyka należą:

• narkomani
• chorzy wymagający przetoczeń krwi
• biorcy przeszczepów narządów
• personel medyczny
• osoby utrzymujące liczne kontakty seksualne z różnymi partnerami

Patofizjologia wzw typu C

Wirus wzw typu C należy do grupy wirusów zawierających RNA i replikujących się w komórkach wątroby. HCV prawdopodobnie bezpośrednio uszkadza komórki wątrobowe. W patogenezie wirusowego zapalenia wątroby typu C dużą rolę odgrywają również mechanizmy odpowiedzi immunologicznej.

Objawy ostrego zapalenia wątroby typu C

Przebieg wirusowego zapalenia wątroby może być żółtaczkowy lub bezżółtaczkowy co częściej stwierdza się u dzieci. Ostre wzw może też przebiegać bezobjawowo co stwierdza się u około 80% zakażonych..

Objawy zwiastunowe, które mogą wystąpić na kilka, kilkanaście dni przed wystąpieniem żółtaczki mają łagodniejszy przebieg niż wzw typu A i mogą mieć charakter:

• rzekomo-grypowy: podwyższona temperatura, bóle mięśniowe, ogólne złe samopoczucie, uczucie rozbicia,
• dolegliwości żoładkowo-jelitowych: nudności, wymioty, brak apetytu, bóle brzucha, biegunka
• rzekomo-reumatyczny:bóle stawowe, dotyczące zwykle drobnych stawów.

Objawy zwiastunowe mogą jednak w ogóle nie występować, wtedy choroba rozpoczyna się żółtaczką i wystąpieniem nieprawidłowości laboratoryjnych.

Okres rozwiniętej choroby trwa od kilku do kilkunastu tygodni i w około 2/3 przypadków ma przebieg bezżółtaczkowy. W pozostałych przypadkach występuje:

• brak apetytu, nudności,wymioty
• ciemny mocz i odbarwiony stolec
• świąd w wyniku zwiększenia ilości kwasów żółciowych
• bóle brzucha
• żółtaczka najpierw na białkówce oka a następnie na skórze
• powiększenie wątroby i czasem śledziony (około 10-20%.

Dość szybko ustępują subiektywne objawy okresu zwiastunów. Żółtaczka może utrzymywać się natomiast długo, towarzyszy temu często świąd skóry.
W okresie zdrowienia chory czuje się dobrze, ale może jeszcze mieć powiększoną wątrobę oraz mogą występować takie dolegliwości jak męczliwość, brak apetytu, uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu.

Powikłania wzw typu C

Powikłaniem ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu C może być piorunujące zapalenie wątroby tzw nadostre (hepatitis fulminans) o bardzo poważnym rokowaniu, co do życia. Powikłanie to dotyczy mniej niż 1% chorych i jest raczej skojarzone z innymi czynnikami a przede wszystkim z nadkażeniem HBV. Wystąpienie tego powikłania mogą zwiastować:

• dyskretne zmiany osobowości i stanu świadomości,
• gwałtowne narastanie żółtaczki,
• wystąpienie objawów zaburzeń krzepnięcia krwi (przedłużone krwawienie po iniekcjach, podbiegnięcia krwawe na skórze, czyli tzw. siniaki, krwawienia z nosa, z przewodu pokarmowego),
• szybkie zmniejszanie się wielkości wątroby, wyczuwalny zapach amoniaku z ust.

Objawy te są wynikiem ostrej niewydolności wątroby, której zejściem może być wystąpienie śpiączki wątrobowej i zgon. Temu powikłaniu sprzyja jednoczesne zakażenie innymi wirusami uszkadzającymi wątrobę (np. HSV - wirus opryszczki) lub współistnienie innych chorób upośledzających czynność wątroby.

Rozpoznanie wzw typu C

Rozpoznanie ustala się na podstawie:

• wywiadu dotyczącego występujących dolegliwości
• badania pacjenta
• wykonanych badań laboratoryjnych

W celu rozpoznania zakażenia HCV konieczne jest stwierdzenie RNA wirusa, którego obecność potwierdza replikację i wskazuje na zakaźny okres choroby. Jednak również przewlekłe zapalenie wątroby typu C charakteryzuje się obecnością RNA wirusa HCV.

Podstawowym testem przesiewowym jest stwierdzenie przeciwciał anty-HCV. Wykrycie tych przeciwciał za pomocą testu ELISA wymaga potwierdzenia innym testem np. opartym na technice Western-blotu oraz stwierdzenia RNA wirusa. W związku z faktem, że przciwciała anty-HCV można stwierdzić dopiero po 1-5miesiącach od początku zakażenia badanie to nie ma znaczenia dla rozpoznania ostrego wzw typu C

O charakterze i stopniu uszkodzenia wątroby można dowiedzieć się wykonując badania biochemiczne i testy czynnościowe wątroby tzw próby wątrobowe np.

• aminotransferazy: AspAt i AlAt (enzymy zawarte w komórkach wątroby), których ilość wzrasta we krwi przy uszkodzeniu komórki wątrobowej
• czas protrombinowy wydłuża się, gdyż uszkodzona wątroba produkuje mniej czynników krzepnięcia, do których zalicza się protormbina
• wzrasta poziom bilirubiny (żółtaczka) jako wyraz uszkodzonej funkcji komórki wątrobowej w zakresie przemiany tego barwnika

Ogromna liczba różnych procesów metabolicznych zachodzących w wątrobie i związana z tym równie wielka liczba badań biochemicznych i prób czynnościowych jest powodem, dla którego nie istnieje pojedynczy, uniwersalny test wystarczający do jednoznacznej oceny czynności wątroby lub stopnia jej uszkodzenia.

Wszystkie testy diagnostyczne są jedynie badaniami pomocniczymi. Powinny być interpretowane tylko w zestawieniu z badaniem lekarskim i wywiadem dotyczącym choroby. Przy analizie poszczególnych badań biochemicznych należy mieć na uwadze, że nawet prawidłowy ich wynik nie wyklucza istnienia uszkodzenia nieraz poważnego czynności wątroby.

Profilaktyka wzw typu C

Obecnie trwają prace nad opracowanie szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C.

Zapobieganie polega na przestrzeganiu ogólnych zasad higieny czyli:

• przestrzeganie zasad aseptyki w szpitalu i ambulatorium
• ostrożnym postępowaniu z krwią i jej produktami
• ochronie skóry poprzez używanie jednorazowych rękawiczek
• unikaniu kontaktów seksualnych z wieloma partnerami
• używaniu prezerwatyw

Leczenie wzw typu C

Podstawą leczenia ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu C powodującego wyzdrowienie u ponad 50% chorych jest leczenie interferonem alfajest. Dodatkowo obowiązuje odpoczynek fizyczny i psychiczny. W ostrym okresie choroby chorzy sami ograniczają swoją aktywność ze względu na osłabienie i dolegliwości subiektywne. Nie mają wtedy łaknienia i nie należy ich nakłaniać do jedzenia. Po wypisaniu ze szpitala pacjent powinien stosować dietę pod kontrolą samopoczucia. Powinien unikać posiłków, po których ma dolegliwości w obrębie jamy brzusznej np. wzdęcia, nudności, odbijania, bóle pod prawym łukiem żebrowym. W okresie tym obowiązuje zakaz spożywania alkoholu przez co najmniej 1rok. Gdy pojawia się poprawa należy indywidualnie zwiększać aktywność fizyczną jednak okres niepodejmowania zajęć zawodowych powinien wynosić co najmniej dwukrotnie tyle ile pobyt w szpitalu.

Piorunujące zapalenie wątroby wymaga intensywnego farmakologicznego, wyrównującego zaburzenia wywołane uszkodzeniem tego narządu leczenia, a wstąpienie ostrej niewydolności wątroby nawet przeszczepu tego narządu.