Dieta w miażdżycy

Profilaktyka miażdżycy polega na eliminowaniu czynników ryzyka poprzez odpowiednie żywienie oraz wykonywanie aktywności fizycznej. U osób u których postępowanie niefarmakologiczne nie przynosi efektu stosuje się leki obniżające poziom cholesterolu.
Głównym celem leczenia hipercholesterolemii jest obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego we krwi przy braku innych chorób, poniżej 200 mg/dl oraz cholesterolu LDL poniżej 100mg%.  Postępowanie niefarmakologiczne umożliwia obniżenie poziomu cholesterolu co najmniej o 15%.

Kwasy tłuszczowe i cholesterol

Nasycone kwasy tłuszczowe (kwas laurynowy, kwas mirystynowy, kwas palmitynowy, kwas stearynowy) zwiększają stężenie cholesterolu LDL, dlatego należy dążyć do ich ograniczenia w diecie. Głównym ich źródłem są produkty mleczne, mięso oraz olej kokosowy i palmowy i ich spożycie powinno być mniejsze niż 7% ogółu energii. Zastosowanie takiej diety łącznie z ograniczeniem spożycia cholesterolu poniżej 200mg/doba może zmniejszyć stężenie cholesterolu o około 16%.

Izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych również zwiększają stężenie cholesterolu LDL, nawet w większym stopni niż nasycone kwasy tłuszczowe oraz powodują zmniejszenie stężenie cholesterolu HDL. Głównym ich źródłem są utwardzone tluszcze roślinne oraz produkty z nich produkowane takie jak twarde margaryny, tłuszcze cukiernicze, ciastka, batoniki, produkty typu fast-food i ich spożycie powinno być mniejsze niż 1% ogółu energii.

Cholesterol znajdujący się głównie w żółtku jaj, salcesonie, pasztetach, wątróbce zwiększają stężenie cholesterolu LDL. Należy ograniczyć spożycie cholesterolu do 300mg/doba.

Kwasy tłuszczowe nienasycone

• Kwasy tłuszczowe jednonienasycone (MUFA) – kwas oleinowy (olej oliwkowy, olej rzepakowy)
• Kwasy tłuszczowe wielonienasycone (PUFA)
• PUFA n-6 – kwas linolowy (olej sojowy, olej kukurydziany, olej słonecznikowy)
• PUFA n-3 – kwas kwas alfa linolenowy (olej rzepakowy, olej sojowy, olej lniany, siemię lniane, orzechy włoskie), eikozapenaenowy (tłuste ryby morskie: łosoś, makrela, śledzie, sardynki), dokozaheksaenowy (tłuste ryby morskie: łosoś, makrela, śledzie, sardynki)
  

W przeciwieństwie do tłuszczów nasyconych kwasy tłuszczowe nienasycone MUFA oraz PUFA n-6 obniżają poziom cholesterolu LDL i zwiększają stężenie cholesterolu HDL we krwi, natomiast kwasy PUFA n-3 obniżają stężenie trój glicerydów oraz działają przeciwkrzepliwie i przeciwzapalnie dzięki czemu mają zastosowanie w profilaktyce choroby niedokrwienne serca. Zaleca się spożywanie 2 porcji ryb morskich tygodniowo.

Błonnik

Spożycie błonnika, w który obfitują warzywa, owies, jęczmień, owoce, nasiona roślin strączkowych i produkty z pełnego przemiału zmniejsza stężenie cholesterolu LD.  Błonnik dodatkowo hamuje uczucie łaknienia, zmniejsza poposiłkową glikemię i insulinemię co sprzyja profilaktyce otyłości.

Sterole i stanole roślinne

Sterole i stanole roślinne to związki podobne w budowie do cholesterolu będące składnikiem błon komórek roślinnych. Związki te znajdujące się w olejach roślinnych i orzechach oraz dodawane  do  margaryn i jogurtów zmniejszają stężenie cholesterolu.

Węglowodany

Węglowodany zwiększają stężenie trójglicerydów poprzez zwiększenie ich produkcji przez wątrobę i ich spożycie powinno dostarczać do około 50% ogółu energii. Należy ograniczyć spożycie węglowodanów łatwo przyswajalnych (cukier, miód) na korzyść węglowodanów złożonych występujących w produktach zbożowych i ziemniakach.

Alkohol

Alkohol nasila trójglicerydemię, dlatego u osób z hipertrójglicerydemią nie powinien być spożywany.

Umiarkowane spożycie alkoholu poprzez wzrost stężenia cholesterolu HDL, działanie antyagregacyjne, antyoksydacyjne i przeciwzapalne zmniejsza ryzykao zgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca. Jednakże regularne spożycie alkoholu może doprowadzić do alkoholizmu, niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca,  stłuszczenia wątroby i jej marskości, nowotworów krtani, jamy ustnej, przełyku, żołądka, trzustki, dlatego nie zaleca się rozpoczynania picia alkoholu przez osoby niepijące. Dozwolone jest spożywanie do 2 drinków /dzień przez mężczyzn oraz do 1 drinka przez kobiety najlepiej w czasie posiłku. Za jeden drink uważa się 12g etanolu (150ml wina, 250ml piwa, 30ml wódki).

Antykosydanty

Nie zaleca się stosowania witaminy E, C i beta-karotenu w profilaktyce miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.

Homocysteina

Ważnym czynnikiem ryzyka choroby wieńcowej i innych chorób na tle miażdżycy jest podwyższony poziom homocysteiny we krwi, która silnie uszkadza ścianę tętnicy i zwiększa krzepliwość krwi. Do prawidłowych przemian homocysteiny potrzebne są kwas foliowy, witamina B6, B12, B2, jednak w wyniku przeprowadzonych badań nie zaleca się stosowania tych witamin w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.