Kwasy alfa-hydroksylowe - AHA

Spis treści

1. Właściwości kwasów alfa-hydroksylowych AHA
2. Metody stosowania produktów z kwasami AHA
3. Korzyści płynące z zastosowania kwasów AHA
4. Możliwe efekty uboczne podczas zastosowania kwasów AHA
5. Kompleks amfoteryczny

Dwaj panowie reprezentujący firmę NeoStrata - dr. Eugene Van Scott i dr.Ruey Yu - jako pierwsi potwierdzili korzyści płynące z zastosowania w dermatologii kwasów AHA. Poświęcili oni ponad 30 lat życia, na badania związane z tymi kwasami, a głównie zajęli się kwasem glikolowym. Oni to rozpoczęli "rewolucję" w kosmetologii wywołaną wprowadzeniem kwasów AHA do receptury kosmetyków. Pierwszym ogólnie dostępnym preparatem zawierającym kwasy AHA był produkt firmy Avon, który ukazał się w 1992 roku. Od tego czasu produkty z kwasami AHA zaczęły się pojawiać "jak grzyby po deszczu".

Alfa-hydroksykwasy występują powszechnie w przyrodzie, można je więc otrzymywać z produktów naturalnych jak: trzcina cukrowa, mleko, owoce lub mogą być one także syntetyzowane metodami chemicznymi. W produktach kosmetycznych stosuje się najczęściej 5 typów kwasów alfa-hydroksylowych:

• kwas glikolowy (hydroksyoctowy) otrzymywany z soku trzciny cukrowej,
• kwas mlekowy (alfa-hydroksypropionowy) powstaje podczas fermentacji cukru mlekowego i innych cukrów, występuje w kwaśnym mleku, żurach, kiszonych warzywach i owocach,
• kwas jabłkowy (hydroksyetanodikarboksylowy) występujący w wielu owocach,
• kwas cytrynowy (2-hydroksypropano-1,2,3-trikarboksylowy), który występuje w owocach np. w cytrynach, ananasach,
• kwas winowy (dihydroksybursztynowy) wystepujący w winogronach i winie.

Z wymienionych powyżej kwasów najczęściej stosowane są kwas mlekowy i glikolowy, gdyż mają one najmniejszy rozmiar cząsteczek spośród wszystkich kwasów AHA i w związku z tym są najlepiej absorbowane przez skórę i najskuteczniej działają.

Właściwości kwasów alfa-hydroksylowych AHA

Kwasy AHA należą do kwasów rozpuszczalnych w wodzie, dlatego też w odróżnieniu od kwasów BHA nie mają zdolności do przenikania przez warstwę sebum czyli warstwę łoju i wnikania w głąb oraz oczyszczania porów skóry. Z tego też względu preparaty z kwasami AHA są bardziej polecane dla skóry suchej, zgrubiałej oraz zniszczonej opalaniem, ale oczywiście są pomocne także w przypadku cery trądzikowej, zwłaszcza w wyższych stężeniach stosowanych w gabinetach dermatologicznych.

Aby kwasy AHA, jak również wszystkie inne rodzaje kwasów hydroksylowych, mogły skutecznie działać, muszą być zastosowane w odpowiednim stężeniu oraz przy odpowiedniej wartości pH preparatu. Na pewno każdy z nas spotkał się już z określeniem pH, nie ma sensu podawać chemicznej regułki pH, warto wiedzieć, że pH, może być neutralne pH=7 , natomiast wszystkie wartości powyżej 7 wskazują na odczyn czyli pH zasadowe, zaś poniżej 7 - odczyn kwaśny, np. odczyn naszej skóry jest lekko kwaśny i wynosi ok. pH 5,5. Kwasy AHA skutecznie wpływają na proces złuszczania tylko wtedy jeśli występują w stężeniu w granicach 5-8 % i powyżej. Jeśli chodzi o optymalną wartość pH potrzebną dla efektywnego działania złuszczającego kwasów AHA to mieści się ona w granicach pH 3 - 4,5. Jeśli produkt nie spełnia tych warunków, czyli stężenie kwasów AHA jest niższe a pH nie jest dostatecznie kwaśne, to wtedy co prawda taki krem nie jest tak skuteczny pod względem złuszczania i regulacji procesu rogowacenia naskórka, ale ponieważ kwasy AHA mają także świetne właściwości nawilżające, tak więc spełnia on rolę dobrego nawilżacza skóry.

Metody stosowania produktów z kwasami AHA

Cechą charakterystyczną kwasów AHA jest także czas ich działania. Po kilku miesiącach ich stosowania (mam tu na myśli regularne stosowanie w warunkach domowych preparatów ogólnie dostępnych) przestają one działać tak skutecznie jak działały na początku ich zastosowania. Jak już wiemy kwasy AHA pomagają regulować proces odnowy komórkowej i złuszczają zrogowaciałe, martwe komórki w zewnętrznej warstwie naskórka, która uległa zgrubieniu, na skutek np. częstego opalania lub też dlatego, że u niektórych osób naskórek rogowacieje szybciej niż u innych. W momencie kiedy nadmierna, zrogowaciała warstwa zostanie złuszczona, kwasy AHA przestają działać, można więc powiedzieć, że zdolność kwasów AHA do eksfoliacji obniża się z czasem. Poza tym jeśli odstawi się produkty z kwasami to po pewnym czasie, podobnie jak to jest w przypadku retinolu czy tretinoiny, skóra powoli powraca do stanu wyjściowego. Dlatego wielu kosmetologów uważa, że najlepszym wyjściem jest regularne używanie produktów z kwasami AHA przez pewien okres, a następnie warto powracać do nich co pewien czas, by podtrzymać uzyskane efekty czyli gładką i regularnie złuszczaną skórę. Według dr. Alberta Kligmana najlepszą metodą stosowania preparatów z kwasami czy też z retinolem, bądź tretinoiną jest używanie ich regularnie przez 6 miesięcy w roku, a następnie zredukowanie częstotliwości ich używania np. przez kolejne 3 miesiące ich nie używać, a potem przez następne 3 miesiące używać je raz dziennie. Dokładniej na temat stosowania preparatów z kwasami będzie mowa poniżej.

Kwasy alfa-hydroksylowe mogą być stosowane w różnych stężeniach począwszy od kilku do kilkudziesięciu procent. Produkty przeznaczone do samodzielnego użytkowania zawierają mniejsze kilku- lub kilkunastoprocentowe stężenia kwasów AHA, dzięki temu można je bezpiecznie aplikować samemu w warunkach domowych. Natomiast w gabinetach kosmetycznych, specjalnie wyszkolone kosmetyczki mogą stosować wyższe stężenia tych kwasów w granicach 20-30 %, zaś złuszczanie za pomocą kwasów o stężeniu 50-70 % może być stosowane już tylko w gabinetach dermatologicznych. Preparaty do twarzy o stężeniu kwasów AHA wyższym niż 10 %, w granicach powyżej 15-20 %, nie powinny być używane regularnie w warunkach domowych. Tak wysokie stężenia są raczej odpowiednie tylko jako zabiegi przeprowadzane od czasu do czasu w gabinetach kosmetycznych, ale nie do codziennego użytku w domu, mogą bowiem zbytnio podrażnić skórę i przynieść więcej szkody niż pożytku.

Najbezpieczniej jest stosować regularnie w warunkach domowych preparaty do twarzy zawierające kwasy AHA o stężeniu w granicach 10 % i poniżej.

Korzyści płynące z zastosowania kwasów AHA

Kwasy AHA mają zastosowanie zarówno w kosmetyce - zmniejszają suchość skóry, poprawiają stan skóry skłonnej do występowania zmarszczek, stosowane są jako piling chemiczny - jak również w dermatologii do leczenia niektórych schorzeń skóry, jak: rybiej łuski, trądzika, znamion starczych, rogowacenia słonecznego, brodawek, przebarwień itp.

• Kwasy AHA w niskich stężeniach działają tylko na naskórek, a nie na skórę właściwą. Ich działanie jak to już było wspomniane polega na regulacji procesu rogowacenia naskórka. Rozluźniają one połączenia pomiędzy martwymi komórkami w warstwie rogowej naskórka, dzięki temu powodują łatwiejsze i regularne złuszczanie się tych komórek, w efekcie czego odkrywają warstwy nowych, świeżych komórek, a to z kolei powoduje widoczną poprawę kondycji skóry. AHA nie tylko wpływają na proces złuszczania, ale także ułatwiają zatrzymywanie wody w zewnętrznej części naskórka. Zauważono również, że aplikacja kwasów AHA zmniejsza suchość skóry, tłumaczy się to wzrostem poziomu ceramidów w naskórku na skutek stymulacji ich biosyntezy właśnie przez kwasy AHA. Tak więc kwasy te nie tylko nie uszkadzają bariery ochronnej skóry, ale w sposób znaczący ją poprawiają.
• Kwasy AHA w wyższych stężeniach mają wpływ nie tylko na naskórek, ale i na głębiej położoną warstwę skóry czyli skórę właściwą. Dzięki temu zwiększają one produkcję glikozaminoglikanów (są to składniki naturalnie występujące w skórze, które są odpowiedzialne za wiązanie wilgoci w skórze), włókien kolagenu i elastyny. Kurację kwasami AHA poleca się także w przypadku skóry zniszczonej wieloletnim działaniem promieniowania słonecznego ( jest to tzw."fotostarzenie" skóry). Skóra poddana działaniu słońca staje się zgrubiała, szorstka i przesuszona, poza tym dochodzi też do zniszczeń włókien kolagenu i elastyny oraz powstawania nieprawidłowo zbudowanych komórek, kwasy pomagają w pewnym stopniu naprawić te zniszczenia. Takie zabiegi z bardzo wysokimi stężeniami kwasów są polecane zarówno w przypadku dojrzałych cer, gdyż znacznie poprawiają stan skóry, mają bowiem wpływ na skórę właściwą, zmniejszają zmarszczki powierzchniowe, zwiększają elastyczność skóry, wygładzają naskórek, pomagają rozjaśnić przebarwienia i drobne blizny, poprawiają stan skóry z objawami "fotostarzenia", jak również w przypadku cer trądzikowych, pomagają bowiem m.in.usuwać drobne blizny potrądzikowe. Aby przedłużyć efekty takich zabiegów poleca się zwykle stosowanie produktów o niższych stężeniach kwasów w domu.

Możliwe efekty uboczne podczas zastosowania kwasów AHA

Preparaty z kwasami AHA mają jednak jedną wadę, a mianowicie wiele osób odczuwa podczas ich użytkowania dyskomfort w postaci pieczenia, zaczerwienienia i nadmiernego złuszczenia skóry. Te efekty uboczne stosowania kwasów AHA mogą się pojawić, ale i nie muszą, wszystko zależy od indywidualnych reakcji skóry każdej z osób. Jeśli objawy lekkiego szczypania i pieczenia skóry nie miną po pewnym czasie od aplikacji kremu, a wręcz zaczną narastać, może to świadczyć, że akurat nasza skóra nie toleruje tych kwasów i nie możemy ich dalej używać lub też, że sięgneliśmy po krem o zbyt wysokim stężeniu kwasów AHA. Jeśli nawet przy niższych stężeniach będziemy odczuwać intensywne pieczenie i szczypanie, wówczas preparat taki trzeba natychmiast odstawić, gdyż widocznie nasza skóra jest uczulona na kwasy AHA. Natomiast lekkie szczypanie, które mija po kilku minutach jest normalnym objawem. Podobnie z łuszczeniem się naskórka, jest ono również naturalnym efektem stosowania preparatów z kwasami AHA, zwłaszcza na początku. Aby zapobiec zbytniemu złuszczaniu, które trzeba przyznać niezbyt dobrze wygląda, trzeba obserwować reakcje naszej skóry i w zależności od tego dopasować sobie częstotliwość stosowania preparatów z AHA, może się okazać, że np. nasza skóra nie wymaga codziennej aplikacji takiego preparatu, a wystarcza jej stosownie go co 2-3 dni. Są też osoby, które wogóle nie odczuwają żadnego dyskomfortu podczas użytkowania kremów z kwasami. Co wcale nie oznacza, że preparaty te nie działają i ,że trzeba sięgnąć po wyższe stężenia. Działają na pewno, tylko bez powodowania podrażnienia skóry.

Ze względu na te efekty uboczne stosowania kwasów AHA, wiele firm szuka lepszych rozwiązań. To jednak nie oznacza, że kwasy AHA uznano za szkodliwe i nieskuteczne oraz, że wycofuje się je z użytku. Co prawda zauważyłam, że w Polsce coraz trudniej jest dostać preparaty z kwasami AHA np. z firmy La Roche-Posay czy SVR, nie mam pewności czy to oznacza, że produkty te zupełnie znikną z naszego rynku. Przeglądając bowiem oferty tych firm w innych krajach zauważyłam, że produkty te są nadal dostępne, poza tym wiele zagranicznych firm kosmetycznych nadal oferuje duży wybór produktów zawierających kwasy AHA, tak więc wszystko wskazuje, że kwasy te nadal są stosowane.

Kompleks amfoteryczny

Jedną z firm, która ma duże osiągnięcia w badaniach nad kwasami AHA jest wspomniana już NeoStrata. Oferowane przez nią produkty zarówno z linii NeoStrata jak nowych linii wypromowanych także przez tą firmę - Exuviance i Exuviance Professional spełniają wszystkie warunki odnośnie stężenia i pH, by skutecznie działać na proces złuszczania naskórka. Firma ta w swych laboratoriach stara się szukać nowych rozwiązań, które by zmniejszyły ryzyko podrażnień jakie mogą powodować kwasy AHA. Jedną z ich opatentowanych nowości jest zastosowanie w kremach tzw. kompleksu amfoterycznego. Nazwa brzmi skomplikowanie, a ogólnie mówiąc jest to związane z ustaleniem odpowiedniego pH preparatu, tak aby kwasy mogły skutecznie działać. Do tej pory stosowano w tym celu inne substancje chemiczne , natomiast firma NeoStrata wymyśliła nowy sposób. Nie wnikając w szczegóły polega to na tym, że w nowych preparatach obok kwasów AHA (najczęściej kwasu glikolowego) zastosowano kompleks tzw.aminokwasów amfoterycznych (arginina, glicyna i lizyna), które to mają wpływ na ustalenie odpowiedniego pH preparatu, a jednocześnie zapewniają kontrolowane i powolne uwalnianie w ciągu czasu cząsteczek kwasu glikolowego czy innego kwasu AHA dzięki czemu zredukowany został niekorzystny efekt pieczenia i podrażnienia skóry przez kwasy AHA.