Badanie położnicze ciężarnej

Spis treści

1. Pozycja płodu
2. Osłuchiwanie tonów serca płodu
3. Badanie przez pochwę

Aby określić przed porodem orientacyjnie rozmiary kanału rodnego przez który płód opuszcza macicę wykonuje się zewnętrzne pomiary miednicy. Dzięki użyciu urządzenia w kształcie cyrkla, którego końce przykładamy do krawędzi mierzonych struktur lekarz ma możliwość oceny, czy możliwy jest poród drogami natury.

Wszystkie zewnętrzne wymiary miednicy są wymiarami miednicy większej. Jednak kostnym rusztowaniem kanału rodnego jest miednica mniejsza, której zmierzenie nie jest możliwe (wymiary można ustalić na podstawie zdjęcia rtg). Dlatego też, nieprawidłowe wymiary miednicy większej wskazują na nieprawidłowości w budowie miednicy mniejszej.

• Wymiar międzykolcowy - Jest to odległość między kolcami biodrowymi przednimi górnymi, które znajduje się przesuwając dłonie wzdłuż górnej krawędzi talerza biodrowego do przodu. Prawidłowy wymar wynosi 25-26 cm.
• Wymiar międzygrzebieniowy - Jest to odległość pomiędzy najbardziej na boki wystającymi punktami tzw. talerza kości biodrowej. Prawidłowy wymiar wynosi 28-29 cm.
• Wymiar międzykrętarzowy - Jest to odległość między krętarzami kości udowej czyli najbardziej na boki wystających części ud. Prawidłowy wymiar wynosi 31-32 cm.
• Sprzężna zewnętrzna -Jest to odległość pmiędzy środkiem górnego brzegu spojenia łonowego a zagłębieniem pomiędzy 3 i 4 kręgiem lędźwiowym znajdującym się na szczycie szpary pośladkowej. Prawidłowy wymiar wynosi 20 cm.

Jeżeli różnica pomiędzy wymiarem międzygrzebieniowym a wymiarem międzykolcowym wynosi około 3 cm, wówczas miednica większa oraz najprawdopodobnie miednica mniejsza mają prawidłową budowę.

Jeżeli różnica pomiędzy wymiarem międzygrzebieniowym a wymiarem międzykolcowym wynosi około 1-1,5 cm wówczas przyjmuje się zwężenie miednicy w wymiarze prostym wchodu.

Jeżeli wszystkie zewnętrzne wymiary miednicy większej a tym samym i mniejszej są mniejsze od prawidłowych wówczas rozpoznaje się miednicę ogólnie ścieśnioną.

Jeżeli sprzężna zewnętrzna jest mniejsza niż 18 cm wówczas sprzężna prawdziwa jest na pewno skrócona.

Wszystkie odchylenia wymiarów miednicy od wartości prawidłowych mogą być przyczyną utrudnionego porodu i może być wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego.

Pozycja płodu

Podczas badania ciężarnej lekarza za wykonuje badanie za pomocą chwytów Leopolda polegających na odpowiednim przykładaniu dłoni na powłokach jamy brzusznej.

Za pomocą pierwszego chwytu polegającego na przyłożeniu dłoni tak aby obejmowały całe dno macicy określa się wysokość dna macicy oraz część płodu znajdującą sie dnie (główka czy pośladki). Drugi chwyt Leopolda, w którym dłonie umieszcza się po obu stronach brzucha na wysokości pępka, służy do lokalizacji tułowia płodu.Trzeci chwyt Leopolda, w którym ujmuje się część przodującą pomiędzy kciuk a 2 i 3 palec umożliwia lekarzowi dokładną lokalizacje części przodującej w jamie macicy.Powyższe chwyty pozwalają na dokładną ocenę płodu znajdującego się w macicy. W celu dokładniejsze oceny lokalizacji główki wykonuje się czwarty chwyt Leopolda. Za pomocą tego chwytu lekarz może również ocenić postęp porodu.

Na podstawie dokładnie wykonanego badania określa się cztery podstawowe pojęcia położnicze:

• Położenie - Jest to stosunek długiej osi płodu od długości macicy. Położenie może być
  - podłużne gdy tułów płodu leży wzdłuż osi pionowej ciała matki
  - poprzeczne gdy płód leży w poprzek względem długiej osi ciała matki, skierowana jest do któregoś z boków
  - skośne gdy płód znajduje się w położeniu pośrednim pomiędzy położeniem poprzecznym i podłużnym
• Ustawienie - Jest to stosunek grzbietu płodu do wewnętrznej ściany macicy. Ustawienie może być lewe (ustawienie II) gdy grzbiet płodu znajduje się po lewej stronie lub prawe (ustawienie II) gdy grzbiet płodu znajduje się po prawej stronie. Oprócz tego ustawienie może być przednie lub tylne gdy grzbiet płodu znajduje się odpowiednio do przodu lub do tyłu.
• Ułożenie - Określa stosunek części płodu względem siebie. Ułożenie może być przygięciowe lub odgięciowe (wierzchołkowe, czołowe, twarzyczkowe)Prawidłowe jest ułożenie gdy główka znajduje się mocnym przygięciu czyli bródka jest oparta o klatkę piersiową.
• Wstawianie się - Jest to stosunek części przodującej płodu względem kanału rodnego. Wstawianie określa jak głęboko w kanale rodnym znajduje się najdalej wysunięta do przodu część płodu.

Prawidłowym położeniem płodu jest położenie podłużne główkowe kiedy płód leży wzdłuż długiej osi ciała matki, z główką znajdującą się na dole, ustawienie I - grzbiet po stronie lewej lub ustawienie II gdy grzbiet po prawej stronie, ułożenie przygięciowe potylicowe gdy główka dotyka bródką klatki piersiowej a najniżej położoną częścią płodu jest tylna część jego główki, czyli potylica.

Osłuchiwanie tonów serca płodu

W trakcie ciąży możliwe jest także wysłuchanie tętna płodu. Prawidłowe tony serca płodu są regularne, głośne i dwubitne "tik-tak" z akcentem na pierwszy ton. Częstotliwość tonów serca, w której każde podwójne uderzenie "tik-tak" liczymy jako jedno wynosi od 110-150 uderzeń/minutę. Od 20-28 tygodnia ciąży tony serca najgłośniej słychać w linii środkowej tuż nad spojeniem łonowym lub nad największym wypukleniem powłok.

Badanie przez pochwę

Wykonane przez lekarza badanie przez pochwę ma na celu ocenę szyjki macicy i jej ujścia w celu:

• wczesnego wykrycia zagrożenia porodem przedwczesnym
• oceny przygotowania szyjki macicy do porodu
• ocenę miednicy kostnej