Badanie pola widzenia
Prawidłowe pole widzenia każdego oka wynosi w przybliżeniu:
- od skroni: do 85°-90°
- od nosa: do 55°-60°
- od góry: do 45°-55°
- od dołu: do 65°-70°
Obwodowe granice mogą być nieco zmienione przez głębokość osadzenia oka w oczodole, wysoką nasadę nosa, łuk brwiowy lub opadającą powiek górną.
W istocie badanie perymetryczne polega na ocenie zdolności siatkówki do odróżniania jasności testowego znaczka od luminancji tła, czyli różnicującej czułość siatkówki na światło. Czułość ta jest najwyższa w centrum pola widzenia i zmniejsza się ku obwodowi.
Przygotowanie do badania pola widzenia
Badanie pola widzenia ma duże znaczenie w diagnostyce uszkodzeń układu wzrokowego jak również w lokalizacji innych zmian wewnątrzczaszkowych. Istnienie prawidłowego pola widzenia świadczy o zachowaniu czynności siatkówki odbierającej wrażenia wzrokowe na całym jej obszarze, o prawidłowym przewodzeniu wrażeń wzrokowych przez włókna nerwowe oraz o prawidłowej funkcji płatów potylicznych kory mózgu.
Wskazania do wykonania badania:
- choroby układu nerwowego
- choroby nerwu wzrokowego
- jaskra
- odwarstwienie siatkówki
- inne choroby siatkówki i naczyniówki
Badania poprzedzające:
Przed wykonaniem badania należy wykonać badanie ostrości wzroku, gdyż w przypadku słabej ostrości wzroku nie jest możliwe ustalenie pola widzenia.
Przygotowanie do badania
Przygotowanie do badania nie wymaga specjalnych zaleceń. Badanie wymaga bardzo dużej uwagi i ścisłej współpracy ze strony pacjenta, gdyż na podstawie jego wypowiedzi wykreśla się pole widzenia. Dlatego badania nie wykonuje się u małych dzieci, osób z ociężałością umysłową i osób starszych ze złą orientacją itp.
Badanie pola widzenia
Badanie pola widzenia wykonuje się z wykorzystaniem kilku metod:
- Perymetria kinetyczna (inaczej izopterowa) jest metodą badania pola widzenia przy użyciu znaczków testowych przesuwanych po powierzchni tła. W trakcie badania osoba siedzi przed półkulistą czaszą mając unieruchomioną głowę poprzez oparcie podbródka i czoła na specjalnych podpórkach i przesłonięte jedno oko. Pacjent wpatruje się przez cały czas badania w punkt ustawiony w centrum czaszy na wprost badanego oka i jest to zasadniczy warunek poprawności wykonania badania. Badanie polega na określeniu granic pola widzenia przy użyciu znaczka o określonej wielkości i jasności, który jest przesuwany ze stałą szybkością z obszaru, w którym nie jest widziany w kierunku centrum Miejsce spostrzeżenia poruszanego punktu przez badanego zaznaczane jest na wykresie. Badanie powtarzane jest wzdłuż kolejnych południków a przez połączenie punktów zaznaczonych na kolejnych południkach wykreślana jest linia zwana izopterą. Przy użyciu bodźców o różnej intensywności można wykreślić mapę pola widzenia z wieloma izopterami.
Poza wyznaczeniem zewnętrznych granic pola widzenia, istotnym elementem badania jest określenie granic plamy ślepej oraz ewentualnych mroczków w polu widzenia. Przy prawidłowo wykonanym badaniu pola widzenia w odległości 14°-18° skroniowo od punktu fiksacji, na którym zatrzymuje się wzrok, znajduje się mroczek fizjologiczny, tzw. ślepa plama Mariotte'a o wymiarach 7,5° w osi pionowej i 6° w osi poziomej. Mroczek fizjologiczny odpowiada pozbawionej elementów światłoczułych tarczy nerwu wzrokowego mieszczącej się na dnie oka nosowa od dołeczka środkowego. - Perymetria statyczna to metoda polegająca na prezentacji nieruchomych bodźców o stałej wielkości i zmieniającej się luminancji, w ściśle określonych punktach pola widzenia. Badanie polega na określeniu w każdym z badanych punktów granicznej wartości luminancji bodźca, powyżej której wszystkie bodźce są widziane, a poniżej której siatkówka nie jest w stanie ich spostrzegać. Wartości czułości progowej podawane są w decybelach.
- Perymetria automatyczna, tzw. komputerowa umożliwia analizę progu siatkówki w różnych jej punktach w stosunku do poziomu prawidłowego skorygowanego dla wieku. Metoda ta eliminuje też subiektywne błędy badanego i badającego które w znacznym stopniu wpływały na wynik badań metodami tradycyjnymi.
- Kampimetria jest metodą uzupełniającą badanie perymetryczne wykonane tradycyjnymi metodami, w których podejrzewa się możliwość istnienia małych mroczków (ubytków w polu widzenia) w środkowym polu widzenia 30°. Podczas badania kampimetrycznego używa się kampimetr Bjerrume'a. Jest to czarny ekran o wymiarach 2x2 m z centralnym białym punktem fiksacji i koncentrycznymi okręgami (co 10°) i południkami (co 30°). Pacjent siedzi w odległości 2 m od ekranu i obserwuje przesuwający się biały punkt, podając dane jak w perymetrii. Powoduje to, że wymiary kątowe ewentyalnego mroczka wzrastają 4-krotnie w stosunku do perymetrii i stają się łatwiej wykrywalne. Metoda ta obecnie jest coraz rzadziej stosowana.
- Test Amslera jest prostą metodą służącą do badania widzenia plamkowego. Istnieje wiele jego odmian, ale podstawowym testem jest siatka o boku 10 cm z zaznaczonym punktem centralnym. Badanie przeprowadza się dla każdego z oka osobno. W przypadku zmian chorobowych okolicy plamki żółtej pacjent, patrząc z odległości 30 cm na punkt centralny, zauważa zniekształcenie linii, ubytki lub mroczki zaburzające regularność siatki.
Postępowanie po badaniu pola widzenia
Zalecenia
Po wykonaniu badania nie ma specjalnych zaleceń.
Możliwe powikłania
Wykonanie badania nie niesie za sobą żadnych powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie.
Wynik
Wynik badania przedstawiany jest w postaci schematu pola widzenia.