Badanie ciśnienia ocznego

Spis treści

1. Przygotowanie do badania ciśnienia ocznego
2. Badanie ciśnienia ocznego
3. Postępowanie po badaniu ciśnienia ocznego

Ciśnienie wewnątrzgałkowe zapewnia prawidłowe napięcie powłok gałki ocznej i uwodnienie ośrodków optycznych w stopniu, który zapewnia im przejrzystość i regularność krzywizn powierzchni łamiących (rogówka, soczewka). Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe (tonus = napięcie) zależy od równowagi pomiędzy produkcją cieczy wodnistej a jej odpływem z gałki ocznej do krwioobiegu.

Ciśnienia wewnątrzgałkowego nie można badać bezpośrednio, np. używając manometru, dlatego też o jego wartości wnioskuje się pośrednio sprawdzając naprężenie lub napięcie gałki ocznej przez ucisk jej ściany z zewnątrz. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego nosi nazwę tonometrii i dokonywany jest za pomocą przyrządów tzw. tonometrów. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego określa się w mmHg a jego prawidłowe ciśnienie nie powinno być wyższe niż 22 mmHg.

Generalnie ciśnienie wewnątrzgałkowe mierzy się jedną z dwóch metod:

• metoda impresyjna (wgłębiająca) - Do pomiaru ciśnienia stosuje się tonometr Schiotza, za pomocą którego bada się stopień oporu rogówki pod wpływem ucisku metalowego trzpienia o określonym ciężarze. Gdy ciśnienie wewnątrzgałkowe jest wysokie opór rogówki jest większy i trzpień niewiele ją odkształci, natomiast w przypadku niskiego ciśnienia trzpień pod wpływem ciężaru odkształca bardziej rogówkę.
• metoda aplanacyjna (spłaszczająca) - Do pomiaru ciśnienia metodą aplanacyjną stosuje się tonometr Goldmanna, za pomocą którego określa się wielkość spłaszczenia rogówki pod wpływem określonej siły. Tak więc wysokość ciśnienia śródgałkowego określa siła użyta do spłaszczenia gdyż spłaszczenia rogówki jest stałe.

Przygotowanie do badania ciśnienia ocznego

Wskazania do wykonania badania:

• badanie profilaktyczne w celu wykrycia predyspozycji do powstania jaskry
• badanie kontrolne u osób po 40 roku życia, zwłaszcza z nadwzrocznością predysponującą do jaskry
• ból głowy, ból okolicy oczodołu lub oka
• rozpoznanie wielu chorób okulistycznych w przebiegu których dochodzi do rozwoju jaskry wtórnej

Badania poprzedzające:
Przeprowadzenie badania nie wymaga konieczności wykonywania innych badań. Nie jest konieczne specjalne przygotowanie a badanie wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym. Zaleca się aby powieki były bez makijażu. Przy badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego.

O czym powiadomoć lekarza:
Przed badaniem należy poinformować lekarz o uczuleniach, zwłaszcza na środki znieczulające np. lignokainę.

Badanie ciśnienia ocznego

Tonometria impresyjna
Po położeniu się na leżance, lekarz podaje do worka spojówkowego krople znieczulające po których w początkowym okresie pacjent może odczuwać lekkie pieczenie oczu, ale potem zostaną one znieczulone na około 10 min. Badany powinień skierować wzrok na wprost przed siebie gdyż tylko takie ustawienie oka umożliwia prostopadłe postawienie tonometru na środku rogówki i prawidłowe dokonanie pomiaru. Po rozchyleniu powiek palcami, nie uciskając jednocześnie gałki ocznej lekarz ustawia tonometr na oku a następne na skali tonometru odczytuje pomiar w postaci ilości kresek podziałki. Po dokonaniu odczytu lekarz przelicza otrzymane jednostki wg specjalnej tabeli na mmHg. Dokonany pomiar lekarz zapisuje jako np.Tonus oculi dextri (T.o.d.) = 24 mmHg.

Tonometria aplanacyjna
Pomiar poprzedza znieczulenie rogówki i zabarwienie fluoresceiną powlekającego ją filmu łzowego. Następnie pacjent siada przy lampie szczelinowej, w którą wmontowany jest tonometr Goldmann i opierając głowę i czoło o podpórki patrzy na wprost na specjalny wskaźnik. Następnie lekarz zbliża głowicę tonometru do rogówki. Kiedy głowica tonometru dotknie powierzchni rogówki powstaje okrężny menisk cienkiej warstwy płynu łzowego, fluoryzującego w niebieskim świetle lampy szczelinowej. W tym czasie lekarz dostosowuje siłę ucisku tonometru tak, aby zaobserwować właściwy obraz półokręgów, utworzonych z cienkiej warstwy płynu łzowego na uciskanej rogówce. Wynik pomiaru odczytuje się w mmHg.

Tonometria bezkontaktowa (PUFF)
W metodzie tej do spłaszczenia rogówki wykorzystuje się podmuch powietrza (air puff noncontact tonometer). Badanie nie wymaga znieczulenia oka a jego zaletą jest szybkość wykonania. Jednak u bardziej wrażliwych ludzi silny podmuch powietrza i rozprysk filmu łzowego powoduje nieznaczny ból o różnym czasie trwania.

Postępowanie po badaniu ciśnienia ocznego

Zalecenia
Po wykonaniu badania nie ma specjalnych zaleceń.

Możliwe powikłania
Powikłania po badaniu są nieznaczne i przejściowe i zwykle nie wymagają leczenia. Najczęściej zdarzają się u osób uczulonych na leki znieczulające pod postacią swędzenia, zaczerwienienia oczu i obrzęku powiek. Jeśli badnie trwa dłużej niż powinno może wystąpić lekkie wysychanie rogówki, powodując przymglenie widzenia ustępujące samoistnie. W przypadku niedostatecznego odkażenia tonometru, można przenieść na zdrowego pacjenta tzw. epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek i rogówki.

Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.