Badania profilaktyczne nastolatki i dwudziestolatki

1. Badanie ginekologiczne i cytologiczne szyjki macicy
2. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi
3. Oględziny skóry
4. Badanie poziomu cholesterolu we krwi
5. Badanie piersi
6. Badanie w kierunku chorób przenoszonych droga płciową
7. Badania prenatalne
8. Badanie stomatologiczne
9. Inne

Badanie ginekologiczne i cytologiczne szyjki macicy

Przekroczenie 18-go roku życia lub rozpoczęcie współżycia seksualnego jest powodem do pierwszej wizyty u ginekologa i pierwszego badania cytologicznego szyjki macicy. Wybór lekarza powinien być wyważony. Pierwsza wizyta jest stresującym wydarzeniem dla młodej pacjentki, toteż powinno się wybierać lekarza, którego możemy obdarzyć zaufaniem, któremu bez obaw możemy zadawać wszelkie pytania na temat przeprowadzanych badań i testów. Pomocny bywa wywiad wśród starszych przyjaciółek czy najbliższych, które mogą udzielić stosownych rekomendacji. Badanie ginekologiczne polega na oględzinach zewnętrznych narządów płciowych, a następnie na oględzinach szyjki macicy z użyciem wziernika. Po wprowadzeniu wziernika ginekolog pobiera też komórki nabłonka pokrywającego tarcze szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki jednorazowego użytku (pobrane w czasie tego badania komórki rozprowadzane są na specjalnym szkiełku, a następnie utrwalane, barwione i oceniane przez cytologa, który poszukuje wśród nich komórek nowotworowych). Po usunięciu wziernika lekarz bada palpacyjnie macicę, jajowody i jajnika poszukując odchyleń od normy.

Uwaga - jeżeli w trakcie badania doświadczasz bólu, powinnaś natychmiast powiadomić o tym lekarza !
Badanie ginekologiczne i cytologiczne powinno być wykonywane raz do roku. Na kobiety aktywne seksualnie czyha jeszcze prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Jak podają statystyki 48% kobiet w wieku pomiędzy 15-tym, a 44-tym rokiem życia zachodzi w niepożądaną ciążę. 4 na 10 nieoczekiwanych ciąż w tym wieku kończy się zabiegiem aborcyjnym. Na szczęście farmakologia wyszła już naprzeciw tym zastraszającym liczbom i istnieje już na rynku pigułka określana mianem „morning after pill” (pigułka następnego ranka), która zażyta do 72 godzin po odbytym stosunku zapobiega zapłodnieniu komórki jajowej lub zagnieżdżeniu się w macicy zapłodnionego jaja. Natomiast kobiety stosujące przez dłuższy czas środki antykoncepcyjne (nawet te nowej generacji) powinny zgłaszać się do ginekologa co trzy miesiące, okresowo badać ciśnienie tętnicze krwi oraz zwracać uwagę na ewentualne objawy uboczne takie jak: bóle głowy, nadmierny wzrost owłosienia czy zaburzenia miesiączkowania.

Pomiar ciśnienia tętniczego krwi

Ciśnienie krwi powinno być kontrolowane przez każdego z lekarzy w czasie wizyty. Jeżeli nie odwiedzamy lekarza, w tej grupie wiekowej powinniśmy je kontrolować sami raz na dwa lata (jeśli cierpimy na nadwagę lub mamy w najbliższej rodzinie osoby chorujących na nadciśnienie powinniśmy dokonywać pomiarów raz do roku). Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi powinno być niższe niż 140/90. Możemy je mierzyć sami za pomocą dostępnych w aptekach aparatów pomiarowych lub skorzystać z pomiarów prowadzonych np. w domach towarowych czy w niektórych aptekach.

Oględziny skóry

Największym utrapieniem w tej grupie wiekowej jest trądzik. Około 40% trądziku wymaga leczenia przez dermatologa (nieleczony trądzik może pozostawić szpecące blizny i przebarwienia skóry). W pozostałych przypadkach całkowicie wystarczającą jest codzienna higiena twarzy za pomocą preparatów przeciwtrądzikowych dostępnych w aptece. Ale trądzik to nie wszystko. Należy również bacznie oglądać skórę i zwracać uwagę na znamiona, które noszą cechy tzw. złośliwienia (nagłe powiększanie się znamion, zmiana koloru, sączenie ze znamion, obrzęk i bolesność).

Badanie poziomu cholesterolu we krwi

Podwyższony poziom cholesterolu zwiększa ryzyko zachorowania na choroby serca. W tej grupie wiekowej zaleca się badanie poziomu cholesterolu raz na pięć lat. Badanie wykonują laboratoria analityczne, które określają poziom cholesterolu we krwi pobranej z żyły. W przypadku podwyższonego poziomu lekarz zaleci niskotłuszczową dietę i zwiększenie aktywności fizycznej.

Badanie piersi

Najwyższa wykrywalność, a tym samym skuteczność zwalczania nowotworów piersi notowana jest w USA. Amerykańskie Towarzystwo Raka zaleca samokontrolę piersi raz w miesiącu tuz po zakończeniu krwawienia miesiączkowego oraz raz na trzy lata w tej grupie wiekowej badanie palpacyjne wykonywane przez lekarza (ginekologa lub chirurga).

Uwaga!
Młode kobiety, u których stosowano radioterapię w leczeniu ziarnicy złośliwej lub chłoniaków (nowotwory układu limfatycznego) wymagają corocznych badań mammograficznych (u kobiet tych istnieje duże ryzyko wystąpienia raka piersi po 10 latach od zakończonej terapii).

Badanie w kierunku chorób przenoszonych droga płciową

Jak wykazują statystyki aż 66% chorób przenoszonych drogą płciową występuje przed 25-tym rokiem życia. Należą do nich choroby weneryczne (np. rzeżączka), infekcje wirusowe (zakażenie wirusem HIV - Human Immunodeficiency Virus wywołujący AIDS, HPV - Human Papilloma Virus - wirus brodawczaka ludzkiego leżący u podłożą kłykcin narządów rodnych i raka szyjki macicy, HSV - Herpes Simplex Virus - wirus opryszczki wywołujący opryszczkę narządów płciowych i HBV - Hepatitis B Virus - wirus wywołujący zapalenie wątroby typu B) oraz zakażenia chlamydiami. Statystyki wykazują, że aż 7% kobiet w wieku 15-19 lat jest zakażonych chlamydiami, w grupie wiekowej 20-24 lata odsetek zakażenia jest niższy i wynosi 4%. Zakażenia chlamydiami nie powinno się bagatelizować, bowiem nieleczone może doprowadzić do bezpłodności (leczenie polega na zastosowaniu antybiotyku). Badania w kierunku HIV i HBV można wykonać bez skierowania w stacjach Sanepidu, badania w kierunku zakażenia HPV, HSV i chlamydiami wykonywane są przez laboratoria współpracujące z niektórymi gabinetami ginekologicznymi (podejrzenie zakażenia tymi wirusami i chlamydiami może zasugerować patomorfolog oceniający wymaz cytologiczny z szyjki macicy).

Badania prenatalne

Kiedy podejrzewasz, że jesteś w ciąży powinnaś jak najszybciej udać się do lekarza. Dobra kondycja fizyczna w czasie ciąży jest wskazana nie tylko dla matki, ale i dla zdrowia dziecka. Lekarz powinien ci doradzić najbardziej efektywny i bezpieczny program ćwiczeń. Należy pamiętać, że puls w trakcie ćwiczeń nie powinien przekraczać 140 uderzeń na minutę, a począwszy od drugiego trymestru ciąży niewskazane są ćwiczenia w leżeniu na plecach, ponieważ pozycja taka obniża tętno i ciśnienie tętnicze krwi, sprawiając, że mniej krwi dopływa do płodu. W czasie pierwszej wizyty u ginekologa powinien on zebrać dokładny wywiad dotyczący wszelkich przebytych chorób oraz tych, które pojawiały się w rodzinie. Powinien również poddać pacjentkę badaniu ginekologicznemu, cytologicznemu oraz dokonać pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. W czasie pierwszej wizyty lekarz powinien również zlecić pobranie krwi na określenie grupy krwi u matki i ojca dziecka (profilaktyka konfliktu serologicznego), wykonać morfologię krwi z rozmazem (profilaktyka anemii), kompletne badanie biochemiczne krwi (poziom glukozy, białka, kreatyniny, próby wątrobowe etc.), a także zbadać krew w kierunku nosicielstwa wirusów, np. wirusowego zapalenia wątroby, HIV oraz w kierunku innych chorób przenoszonych droga płciową. Następne wizyty u ginekologa powinny odbywać się raz na miesiąc w ciągu pierwszych sześciu miesięcy ciąży, w miesiącach 7-mym i 8-mym raz na dwa tygodnie, a w ostatnim co tydzień. W zależności od stanu zdrowia i wieku kobiety ciężarnej lekarz może zlecić inne dodatkowe testy w czasie ciąży. Matki, które mają w wywiadzie ciąże powikłane lub takie, które skończyły się poronieniem, matki chorujące na cukrzycę lub nadciśnienie wymagają częstszych wizyt u lekarza oraz wykonywania badania ultrasonograficznego (USG) płodu, które pozwala nie tylko na określenie pozycji dziecka, ale także na wczesne wychwycenie anomalii płodu (np. powiększenia wątroby czy serca).

Badanie stomatologiczne

Regularnie odwiedzać należy stomatologa w celu oczyszczania zębów z kamienia (gromadzenie się kamienia sprzyja chorobom przyzębia, tzw. paradontozie) oraz leczenia ubytków i próchnicy ( nieleczone ubytki są miejscem wysiewu do krwi bakterii, które mogą uszkadzać ważne dla życia narządy np. miesień sercowy).

Inne

Aktywne fizycznie kobiety narażone są w znacznie większym stopniu na urazy i kontuzje sportowe, a w szczególności urazy kolana. Jak wykazują statystyki kobiety 8 razy częściej niż mężczyźni doświadczają naderwania przedniego krzyżowego więzadła kolanowego. Naukowcy z Centrum Medycyny Sportowej w Michigan donoszą, że najczęściej mają one miejsce w okresie owulacji, sugerując tym samym, że w patogenezie urazu znacząca rolę odgrywa estrogen.

Odsetek palenia tytoniu wśród młodych kobiet wciąż rośnie ! (w 1997 roku szacowano, że prawie 35% nastolatek paliło papierosy), a przecież
palenie tytoniu jest niewątpliwą przyczyną powstawania chorób serca i niektórych chorób nowotworowych !